Cách Làm Cốm Làng Vòng Thơm Ngon Chuẩn Vị Hà Nội 2025

Làng cốm Vòng

Cốm làng Vòng ở Hà Nội

Nghe đến làng Vòng, nếu chưa từng đọc qua bài "Một thứ quà của lúa non: Cốm" của nhà văn Thạch Lam, nhiều người không biết đến địa danh này và sẽ nghĩ đây là một ngôi làng nông thôn. Tuy nhiên, đây lại là một khu vực trong nội đô Hà Nội (quận Cầu Giấy), nơi lưu giữ và tiếp tục phát triển nghề làm cốm truyền thống nổi tiếng.

Làng Vòng ngày nay nằm ở đường Trần Thái Tông, phường Dịch Vọng, quận Cầu Giấy, Hà Nội. Bạn sẽ không thấy một ngôi làng với đồng lúa bát ngát như trong tưởng tượng mà đã đô thị hóa hoàn toàn. Những ngôi nhà cao tầng mọc lên san sát.

Dấu tích của làng nghề là những hộ gia đình nhỏ nằm sâu trong các ngõ ngách của phố phường, vẫn duy trì nghề làm cốm. Họ thường mua lúa non từ các vùng ngoại thành về và chế biến tại nhà. Tuy nhiên, số lượng các hộ này cũng còn rất ít.

Cốm Mễ Trì

Nhắc đến cốm Hà Nội thì mọi người đều biết đến cốm làng Vòng, nổi tiếng với các món ăn từ cốm truyền thống. Tuy nhiên có 1 làng nghề cốm khác cũng nổi tiếng đó chính là cốm Mễ Trì. Cốm mễ trì hiện nay có hơn 1000 hộ kinh doanh cốm.

Cốm Mễ Trì được làm tại làng Mễ Trì, nay thuộc phường Mễ Trì, quận Nam Từ Liêm, Hà Nội - cách làng cốm Vòng không xa. Cốm Mễ Trì nổi lên là bởi vì cải tiến và phù hợp với nhiều khách hàng hơn. Một điểm khác biệt nữa là làng Mễ Trì vẫn còn ruộng trồng lúa làm cốm phía bên kia Đại lộ Thăng Long - nơi mà quá trình đô thị hóa chưa tới kịp.

Nếu như vị ngày xưa cốm và các thức quà từ cốm cổ truyền thiên về nhiều ngọt thì các hộ dân làm nghề cốm Mễ Trì ngày nay lại phục vụ theo nhu cầu khách hàng là ít ngọt, bao bì đóng gói chỉn chu. Cốm Phố Xưa cũng là một trong những nhà tiên phong.

Nhìn chung, cốm Mễ Trì không khác nhiều cốm Vòng, và người ta gọi chung là cốm Hà Nội. Chẳng thế mà cựu tổng thống Mỹ Barack Obama đã lựa chọn ghé thăm làng cốm Mễ Trì.

Cách ăn cốm

Cách ăn cốm chuẩn Thạch Lam

Trong tùy bút "Một thứ quà của lúa non: Cốm" (in trong tập Hà Nội băm sáu phố phường), Thạch Lam đã miêu tả cách ăn cốm với một sự trân trọng hiếm có. Thạch Lam không "ăn", ông "thưởng thức" một cách từ tốn và sâu sắc.

• Thị giác: Ông ngắm nhìn màu xanh của cốm, "màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch".

• Khứu giác: Ông ngửi "mùi thơm mát của bông lúa non" và đặc biệt là "cái mùi thơm phức của lúa mới".

• Vị giác: Ông nếm "cái chất ngọt của cốm không phải là thứ ngọt sắc của đường, nhưng là cái vị ngọt dịu dàng, thanh khiết".

• Xúc giác: Ông cảm nhận "sự mềm mại của những hạt cốm dẻo".

Nói chung là, "Cốm không phải thức quà của người vội; ăn cốm phải ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ. Lúc bấy giờ ta mới lại thấy thu lại cả trong hương vị ấy, cái mùi thơm phức của lúa mới, của hoa cỏ dại ven bờ..."

Ăn cốm không

Đây là cách thưởng thức nguyên bản và thuần khiết nhất, giúp bạn cảm nhận trọn vẹn hương vị của lúa non. Bạn hãy ăn cốm theo cách mà nhà văn Thạch Lam đã miêu tả nhé! Rất thú vị vấy!

Ăn cốm với gì?

Nếu không muốn ăn không, ăn chơi, bạn có thể kết hợp chúng với các topping kinh điển như:

Ăn cốm với chuối tiêu

Phải là chuối trứng cuốc mới chuẩn Hà Nội. Hãy chấm miếng chuối vào đĩa cốm, vị ngọt bùi, thơm ngậy của chuối hòa quyện hoàn hảo với vị thanh ngọt, dẻo thơm của cốm sẽ làm bạn cảm thấy thư thái rất nhiều đấy.

Ăn cốm với quả hồng

Mùa thu không chỉ có mỗi cốm xanh, mà còn có những hồng chín đỏ. Hai sắc màu này làm nổi bật lên hương sắc mùa thu. Một miếng hồng, vài hạt cốm chính là mỹ vị nhân gian mà bạn nên thử mỗi khi có dịp tới Thủ đô vào mùa thu nhé!

Nhưng bạn hãy nhớ, phải là hồng mềm chín đỏ mới đúng điệu nhé, hồng giòn vàng vàng người ta bán đầy chợ ăn không ra vị mùa thu Hà Nội đâu!

Cốm rang

Không phải cốm gạo nổ, cốm gạo ngào đường, cốm nổ miền Tây. Hãy dùng chính những hạt cốm xanh, cho lên chảo rang nhỏ lửa, rất nhanh thôi bạn sẽ thu được những hạt cốm rang giòn giòn, ngòn ngọt, thơm mà vẫn xanh xanh màu lúa non.

Các món ăn từ cốm 

Cốm còn là nguyên liệu để sáng tạo ra nhiều món ăn hấp dẫn. Ví dụ như chả cốm, bánh cốm, xu xê cốm, xôi cốm, kem cốm, bánh chưng cốm, bánh mochi cốm, xúc xích cốm, cốm xào dừa, sữa chua cốm, bánh trung thu cốm, ...

Lưu ý, cốm ngon nhất khi ăn trong ngày. Để lâu cốm sẽ bị khô, cứng và mất đi hương vị thơm ngon vốn có. Nếu chưa ăn ngay, nên gói cốm thật kỹ trước khi cho vào tủ lạnh nhé!

Cách làm cốm làng Vòng

Cách làm cốm làng Vòng và cốm Mễ Trì không có nhiều khác biệt. Cách làm cốm làng Vòng là một bí quyết gia truyền, được các gia đình gìn giữ qua nhiều thế hệ. Nó đòi hỏi rất nhiều kinh nghiệm, sự khéo léo và "cảm tính" mà chỉ những người thợ lâu năm mới có được.

Do đó, thông tin chúng tôi cung cấp dưới đây là mô tả tổng quan về quy trình dựa trên các tư liệu công khai, chứ không phải là một công thức có thể dễ dàng thực hiện tại nhà. Nhưng nếu có cơ hội, bạn có thể thử nhé!

Nguyên liệu trong cách làm cốm làng Vòng

• Lúa nếp non: Chỉ chọn hạt lúa vừa chín tới, còn giữ màu xanh của lá.

• Lá sen: Dùng để gói, giữ hương thơm.

• Dụng cụ truyền thống: Chảo rang lớn, cối giã gỗ, sàng, nia.

Nguyên liệu xem chừng rất đơn giản dễ tìm, nhưng bạn có biết, phải là giống lúa nếp cái hoa vàng - giống lúa thơm ngon nổi tiếng, hạt tròn, căng sữa mới cho ra hạt cốm chất lượng nhất. 

Độ chín của lúa quyết định thành bại của mẻ cốm. Lúa phải được gặt đúng lúc độ non vừa tới, tức là khi hạt lúa đã mẩy, vỏ còn xanh mướt và bên trong chứa đầy sữa. Nếu non quá, hạt cốm sẽ bị nát; nếu già quá, cốm sẽ không còn vị ngọt thanh và mất đi màu xanh ngọc.

Cách làm cốm làng Vòng

Bước 1: Chọn và sơ chế lúa

Người ta phải thu hoạch lúa nếp non vào sáng sớm, khi hạt căng sữa, mùi thơm ngát. Tuốt hạt, bỏ rơm, sau đó lúa được sàng, sảy nhiều lần để loại bỏ hạt lép, bụi bẩn và tạp chất, đảm bảo chỉ giữ lại những hạt lúa chắc mẩy nhất. Cuối cùng, mẻ lúa cần được vo lại để sạch sẽ hơn.

Bước 2: Rang lúa

• Cho hạt lúa vào chảo gang, rang nhỏ lửa để hạt chín từ từ.

• Người làm phải đảo liên tục để hạt chín đều, không cháy.

• Rang đến khi hạt dậy mùi thơm và lớp vỏ ngoài khô lại.

Lúa được rang trong một chảo lớn bằng gang đặt trên bếp lửa củi. Lửa củi cho hơi nóng đều và mang lại hương thơm đặc trưng mà bếp ga không thể có được.

Người thợ rang phải đảo đều tay liên tục và canh lửa rất cẩn thận để lúa chín đều từng hạt, không bị cháy khét nhưng cũng không bị sống. Đây là công đoạn đòi hỏi rất nhiều kinh nghiệm.

Ngày nay, dưới sự hỗ trợ của các thiết bị và máy móc, việc rang lúa đã dễ dàng hơn nhưng vẫn đòi hỏi kinh nghiệm của những người làm nghề lâu năm.

Bước 3: Giã và sàng cốm

Lúa rang còn nóng hổi được đổ ngay vào cối đá để giã. Mỗi mẻ cốm phải trải qua nhiều lần giã. Sau mỗi lần giã, cốm lại được sàng sảy để tách bớt trấu và vỏ. Lực giã phải vừa phải: giã quá mạnh sẽ nát hạt cốm, giã quá nhẹ thì vỏ không bong ra được.

Âm thanh "thình thịch" của chày giã cốm chính là nhịp điệu đặc trưng của làng Vòng mỗi khi vào vụ. Sau mỗi lần giã, sàng để tách vỏ, giữ lại hạt cốm dẻo bên trong. Quy trình này lặp lại 5 - 7 lần cho đến khi hạt cốm mịn, xanh đẹp.

Cách làm cốm làng Vòng hiện nay đã có sự cải tiến với máy móc giúp bước giã cốm bớt cực nhọc hơn. Người ta chỉ cần đứng kiểm tra cho đến khi hạt cốm đạt chất lượng.

Bước 4: Gói cốm

Cốm sau khi giã xong được sàng sảy một lần cuối thật nhẹ nhàng để loại bỏ hoàn toàn những mảnh vỏ còn sót lại, cho ra những hạt cốm xanh mướt, sạch sẽ. Cốm thành phẩm được gói trong lá sen để giữ hương. Khi mở gói, hương cốm hòa quyện với hương sen, tạo cảm giác thanh tao, thuần khiết.

Ngày nay, diện tích trồng lúa ở làng Vòng không còn. Các hộ gia đình phải đi mua lúa non từ các vùng lân cận về để chế biến theo phương pháp truyền thống này. Dù vậy, nhờ cách làm cốm làng Vòng truyền thống và lâu đời, họ vẫn luôn giữ được bản sắc riêng.

Kết luận

Cách làm cốm làng Vòng đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo, từ khâu chọn lúa đến rang, giã, sàng. Chính nhờ quy trình công phu ấy mà mỗi hạt cốm mang trọn hồn cốt mùa thu Hà Nội, là món quà tinh tế dành tặng thực khách bốn phương.

Bạn có muốn thử cách làm cốm làng Vòng trên không? Nếu thành công hãy để lại tin nhắn phía dưới để mọi người cùng biết nhé! Chúc bạn một ngày nhiều niềm vui!